Τα πιο συχνά νοσήματα στα πρόβατα και πώς να τα προλάβεις

Η έγκαιρη πρόληψη και αναγνώριση των νοσημάτων στα πρόβατα είναι ο ακρογωνιαίος λίθος για την ευζωία και την απόδοση του κοπαδιού. Καθώς τα πρόβατα είναι ευάλωτα σε πλήθος ασθενειών, από την εντεροτοξιναιμία έως τη μαστίτιδα και την παραφυματίωση, η γνώση και η εφαρμογή των κατάλληλων μέτρων προστασίας μπορεί να κάνει τη διαφορά ανάμεσα σε μια επικερδή εκμετάλλευση και μια οικονομικά ζημιογόνα κατάσταση. Σ

Ένα υγιές κοπάδι είναι ένα κερδοφόρο κοπάδι. Παρόλα αυτά, πολλοί κτηνοτρόφοι αγνοούν τη σημασία της πρόληψης και της τακτικής φροντίδας των προβάτων τους, με αποτέλεσμα να αντιμετωπίζουν αυξημένο κόστος και σοβαρούς κινδύνους για την υγεία των ζώων τους. Όταν ένα πρόβατο αρχίζει να απομονώνεται από το κοπάδι, δυσκολεύεται να μασήσει ή να καταπιεί, εμφανίζει υπνηλία ή διάρροια, είναι ήδη αργά για προληπτική δράση.

Ποια είναι τα πιο συχνά νοσήματα στα πρόβατα και πώς να τα προλάβετε;

Από την επικίνδυνη εντεροτοξιναιμία που απειλεί ιδιαίτερα τα νεογέννητα αρνάκια, μέχρι τη μαστίτιδα που προσβάλλει τα θηλυκά του κοπαδιού και την ύπουλη παραφυματίωση που εξελίσσεται αργά αλλά σταθερά, οι απειλές για τα πρόβατά σας είναι πολλές και συχνά καταστροφικές. 💉 Ο εμβολιασμός, η τακτική αποπαρασίτωση και οι καλές συνθήκες υγιεινής αποτελούν τον ακρογωνιαίο λίθο για την υγεία του κοπαδιού σας.

Σε αυτό το άρθρο, θα εξετάσουμε πώς να αναγνωρίζετε έγκαιρα τα συμπτώματα των πιο συχνών νοσημάτων στα πρόβατα, θα αναλύσουμε τις σοβαρότερες απειλές όπως την εντεροτοξιναιμία, τη μαστίτιδα και την παραφυματίωση, και θα μοιραστούμε μαζί σας τις βέλτιστες πρακτικές υγιεινής που θα κρατήσουν το ποίμνιό σας υγιές και παραγωγικό. 🐑 Επενδύοντας στην πρόληψη σήμερα, εξασφαλίζετε την ευημερία του κοπαδιού σας για το μέλλον.

Η σημασία της πρόληψης στην υγεία των προβάτων

Γιατί η πρόληψη είναι οικονομικά συμφέρουσα

Δεν χρειάζεται να είσαι οικονομολόγος για να καταλάβεις πως η θεραπεία ενός άρρωστου κοπαδιού κοστίζει πολύ περισσότερο από την πρόληψη. Όταν αρρωσταίνουν τα πρόβατά σου, πληρώνεις διπλά: και για τα φάρμακα και για τη χαμένη παραγωγή.

Ας μιλήσουμε με αριθμούς. Ένα πρόγραμμα εμβολιασμών κοστίζει περίπου 3-5€ ανά ζώο ετησίως. Αντίθετα, μια σοβαρή λοίμωξη μπορεί να σου κοστίσει 20-30€ ανά ζώο για θεραπεία, χωρίς να υπολογίζουμε τις απώλειες από τη μειωμένη παραγωγή γάλακτος ή τους πιθανούς θανάτους.

Τα νούμερα μιλάνε από μόνα τους. Ένα κοπάδι 100 προβάτων που αρρωσταίνει σοβαρά μπορεί να σου κοστίσει πάνω από 3.000€, ενώ το κόστος πρόληψης δεν θα ξεπερνούσε τα 500€.

Τι πρέπει να γνωρίζετε κατά την αγορά νέων αρνιών

Κάθε νέο ζώο που φέρνεις στο κοπάδι σου είναι σαν να ανοίγεις την πόρτα του σπιτιού σου σε έναν άγνωστο. Μπορεί να είναι τέλειος, μπορεί όμως να φέρει και προβλήματα.

Πριν αγοράσεις:

• Ζήτα το ιστορικό εμβολιασμών και ασθενειών
• Παρατήρησε το ζώο σε κίνηση (όχι μόνο στατικά)
• Έλεγξε το τρίχωμα για παράσιτα
• Κοίτα τα μάτια και τα ούλα για σημάδια υγείας
• Ρώτα για το πρόγραμμα αποπαρασίτωσης

Και το πιο σημαντικό; Επιβάλλεται η καραντίνα! Κράτα τα νέα ζώα απομονωμένα για τουλάχιστον 3 εβδομάδες πριν τα εντάξεις στο κοπάδι σου. Αυτό θα σου επιτρέψει να εντοπίσεις τυχόν προβλήματα πριν εξαπλωθούν.

Η αναγκαιότητα συνεργασίας με εξειδικευμένο κτηνίατρο

Ο κτηνίατρος δεν είναι πολυτέλεια – είναι συνεργάτης στην επιχείρησή σου. Ένας καλός κτηνίατρος με εμπειρία στα πρόβατα αξίζει το βάρος του σε χρυσό.

Ποια είναι τα οφέλη μιας σταθερής συνεργασίας;

• Γνωρίζει το ιστορικό του κοπαδιού σου
• Μπορεί να προβλέψει εποχικά προβλήματα
• Προσαρμόζει το πρόγραμμα εμβολιασμών στις τοπικές συνθήκες
• Σε συμβουλεύει για βελτιώσεις στη διατροφή και τη στέγαση

Ξεκίνα με προγραμματισμένες επισκέψεις 2-3 φορές το χρόνο, ακόμη κι αν όλα φαίνονται καλά. Αυτές οι επισκέψεις ρουτίνας κοστίζουν λιγότερο από ένα επείγον περιστατικό στις 3 τα ξημερώματα!

Ένας καλός κτηνίατρος δεν θα σου πουλήσει απλώς φάρμακα – θα σε μάθει να αναγνωρίζεις τα πρώιμα συμπτώματα και να αντιδράς έγκαιρα.

Πώς να αναγνωρίσετε ένα άρρωστο πρόβατο

Α. Συμπεριφορικά σημάδια (απομόνωση, υπνηλία)

Τα πρόβατα είναι κοινωνικά ζώα που ακολουθούν το κοπάδι. Όταν ένα πρόβατο αρχίζει να απομονώνεται, κάτι δεν πάει καλά. Το υγιές πρόβατο βόσκει μαζί με τα άλλα και συμμετέχει στις δραστηριότητες του κοπαδιού. Το άρρωστο πρόβατο θα το δείτε συχνά στην άκρη, μακριά από τα υπόλοιπα.

Η υπνηλία και η έλλειψη ενέργειας είναι άλλο ένα σημάδι που πρέπει να προσέξετε. Τα πρόβατα κανονικά είναι δραστήρια κατά τη διάρκεια της ημέρας. Αν δείτε ότι ένα πρόβατο κοιμάται ασυνήθιστα πολύ ή φαίνεται “πεσμένο”, πιθανόν να μην αισθάνεται καλά.

Άλλα συμπεριφορικά σημάδια περιλαμβάνουν:

• Έλλειψη όρεξης (δεν τρώει όταν ταΐζετε το κοπάδι)
• Ασυνήθιστη στάση σώματος (κεφάλι χαμηλωμένο, πλάτη κυρτωμένη)
• Τρίξιμο δοντιών από πόνο
• Νευρικότητα ή υπερβολική ηρεμία

Β. Φυσικά συμπτώματα (δυσκολία μάσησης, διάρροια)

Η δυσκολία στη μάσηση είναι σημαντικό προειδοποιητικό σημάδι. Παρατηρήστε αν το πρόβατο αφήνει την τροφή να πέφτει από το στόμα του ή αν μασάει μόνο από τη μία πλευρά. Αυτό μπορεί να υποδηλώνει προβλήματα στα δόντια ή παρασιτώσεις όπως η προσβολή από τον ψευδοφυματώδη βάκιλο.

Η διάρροια φαίνεται εύκολα στα πρόβατα – τα περιττώματα κολλάνε στο μαλλί γύρω από την ουρά και τα πίσω πόδια. Η διάρροια μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες:

• Παρασιτικές λοιμώξεις
• Διατροφικά προβλήματα
• Βακτηριακές λοιμώξεις

Άλλα φυσικά συμπτώματα περιλαμβάνουν:

• Βήχας ή δύσπνοια
• Πρησμένες αρθρώσεις
• Απώλεια μαλλιού ή δερματικά προβλήματα
• Εκκρίσεις από μάτια, μύτη ή γεννητικά όργανα
• Οίδημα κάτω από το σαγόνι (υποδηλώνει παρασιτική αναιμία)
• Πυρετός (ζεστά αυτιά)

Γ. Πότε πρέπει να ανησυχήσετε και να καλέσετε κτηνίατρο

Δεν χρειάζεται να τρέχετε στον κτηνίατρο με την παραμικρή αλλαγή, αλλά υπάρχουν καταστάσεις που απαιτούν άμεση ιατρική φροντίδα:

• Αν το πρόβατο δεν τρώει ή δεν πίνει νερό για περισσότερο από 24 ώρες
• Αν έχει έντονη διάρροια που επιμένει πάνω από μία ημέρα
• Αν παρουσιάζει δυσκολία στην αναπνοή ή λαχάνιασμα
• Αν εμφανίζει νευρολογικά συμπτώματα (τρέμουλο, αστάθεια, κυκλικές κινήσεις)
• Αν παρατηρήσετε αίμα στα ούρα ή στα κόπρανα
• Αν το ζώο έχει πυρετό (θερμοκρασία πάνω από 40°C)
• Αν υπάρχει ξαφνικό πρήξιμο στην κοιλιά (μπορεί να υποδηλώνει τυμπανισμό)
• Αν η έγκυος προβατίνα έχει δυσκολία στον τοκετό

Η έγκαιρη αναγνώριση αυτών των σημαδιών και η γρήγορη επικοινωνία με τον κτηνίατρο μπορεί κυριολεκτικά να σώσει τη ζωή του προβάτου σας και να προστατέψει το υπόλοιπο κοπάδι από πιθανή μετάδοση μιας μολυσματικής ασθένειας.

Εντεροτοξιναιμία: Ένας σοβαρός κίνδυνος για όλες τις ηλικίες

Συμπτώματα και μορφές της νόσου

Η εντεροτοξιναιμία χτυπάει σαν κεραυνός. Πολλές φορές θα βρείτε το πρόβατο νεκρό χωρίς προειδοποίηση! Όταν προλάβετε να δείτε συμπτώματα, το ζώο εμφανίζει υψηλό πυρετό, ανορεξία και έντονη κατάπτωση. Στη συνέχεια μπορεί να παρουσιάσει νευρικά συμπτώματα, όπως τρέμουλο, ασυντόνιστες κινήσεις και σπασμούς πριν καταλήξει.

Η νόσος χωρίζεται σε πέντε βασικούς τύπους:

• Τύπος Α: Προσβάλλει κυρίως αμνούς 1-2 ημερών
• Τύπος Β: Πλήττει αμνούς 2 εβδομάδων έως 3 μηνών (αιμορραγική εντερίτιδα)
• Τύπος C: Προκαλεί νεκρωτική εντερίτιδα σε μεγαλύτερα ζώα
• Τύπος D: Η κλασική “εντεροτοξιναιμία” των ενήλικων προβάτων
• Τύπος Ε: Σπανιότερος τύπος που προκαλεί εντερίτιδα

Γιατί τα νεογέννητα αρνάκια κινδυνεύουν περισσότερο

Τα μικρά αρνάκια είναι πραγματικά απροστάτευτα απέναντι στην εντεροτοξιναιμία. Γιατί όμως;

Πρώτον, το ανοσοποιητικό τους σύστημα είναι ακόμα ανώριμο. Δεν έχουν αναπτύξει τους μηχανισμούς άμυνας που χρειάζονται για να πολεμήσουν τα κλωστρίδια.

Δεύτερον, η μικροχλωρίδα του εντέρου τους βρίσκεται σε φάση ανάπτυξης. Οποιαδήποτε απότομη αλλαγή στη διατροφή (π.χ. υπερκατανάλωση γάλακτος ή απότομη εισαγωγή στερεάς τροφής) διαταράσσει την ισορροπία και δημιουργεί ιδανικές συνθήκες για την ανάπτυξη του Clostridium perfringens.

Τρίτον, τα νεογέννητα που θηλάζουν περισσότερο γάλα απ’ όσο μπορούν να χωνέψουν, δημιουργούν ένα πλούσιο περιβάλλον για τον πολλαπλασιασμό των βακτηρίων και την παραγωγή τοξινών.

Αποτελεσματικοί τρόποι πρόληψης μέσω εμβολιασμού

Ο εμβολιασμός είναι το δυνατότερο όπλο σας ενάντια στην εντεροτοξιναιμία. Δεν είναι υπερβολή να πω ότι σώζει κοπάδια ολόκληρα!

Πρόγραμμα εμβολιασμού για τα ενήλικα:

1. Βασικός εμβολιασμός: Δύο δόσεις με διαφορά 4-6 εβδομάδων
2. Αναμνηστική δόση: Κάθε χρόνο (ιδανικά 2-4 εβδομάδες πριν τον τοκετό)

Για τα αρνάκια:

• Αν η προβατίνα είναι εμβολιασμένη: Τα αρνάκια προστατεύονται τις πρώτες εβδομάδες μέσω του πρωτογάλακτος
• Εμβολιασμός αρνιών: Ξεκινά από την ηλικία των 6-8 εβδομάδων

Προσοχή! Ο εμβολιασμός πρέπει να συνδυάζεται με σωστή διαχείριση της διατροφής. Αποφύγετε τις απότομες αλλαγές στο σιτηρέσιο και εξασφαλίστε ισορροπημένη διατροφή πλούσια σε ίνες.

Σε περιπτώσεις έξαρσης, μια έκτακτη δόση εμβολίου μπορεί να προστατέψει τα υγιή ζώα, αλλά δε θα σώσει όσα έχουν ήδη προσβληθεί.

Μαστίτιδα: Προστατεύοντας τα θηλυκά του κοπαδιού

Πώς οι συνθήκες διαβίωσης επηρεάζουν την εμφάνιση μαστίτιδας

Η καθαριότητα είναι το Α και το Ω για την αποφυγή της μαστίτιδας. Βρώμικοι στάβλοι και υγρή στρωμνή; Μιλάμε για παράδεισο βακτηρίων! Τα πρόβατα που κοιμούνται σε λασπωμένα ή βρεγμένα στρώματα έχουν τριπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν μαστίτιδα.

Ο συνωστισμός; Καταστροφή! Όταν στριμώχνεις πολλά πρόβατα σε μικρό χώρο, ο μαστός τραυματίζεται πιο εύκολα και τα μικρόβια μεταδίδονται αστραπιαία. Δώσε στα ζώα σου τουλάχιστον 1,5 τ.μ. ανά προβατίνα.

Και μην ξεχνάς το άρμεγμα! Βρώμικα χέρια, ακάθαρτες αρμεκτικές μηχανές ή λάθος τεχνική – κι έχεις έτοιμη τη συνταγή για μαστίτιδα.

Στρατηγικές έγκαιρης διάγνωσης

Τα μάτια σου δεκατέσσερα! Μια καλή πρακτική είναι να ελέγχεις τα πρώτα γάλατα κάθε προβατίνας πριν το άρμεγμα. Πώς; Με το μαύρο πιάτο! Ρίξε λίγο γάλα σε μαύρη επιφάνεια και ψάξε για νιφάδες, πηγμένο γάλα ή αίμα.

Ψηλάφηση μαστού; Απαραίτητη! Ο μαστός πρέπει να είναι μαλακός και ομοιόμορφος. Αν νιώσεις σκληρά σημεία, υπερβολική θερμότητα ή η προβατίνα αντιδρά στο άγγιγμα – έχεις πρόβλημα.

Μέτρα τη θερμοκρασία! Πυρετός πάνω από 40°C συχνά σημαίνει μόλυνση.

Το California Mastitis Test (CMT) είναι το μυστικό όπλο σου. Φτηνό, γρήγορο και αποτελεσματικό – θα σου δείξει αν υπάρχει πρόβλημα πριν γίνει ορατό με γυμνό μάτι.

Πρωτόκολλα απομόνωσης και θεραπείας

Βρήκες μαστίτιδα; Δράσε αμέσως! Απομόνωσε την προβατίνα από το κοπάδι. Όχι, δεν είσαι σκληρός – προστατεύεις τα υπόλοιπα ζώα σου.

Για τη θεραπεία, πρώτα άδειασε τον μαστό με απαλό άρμεγμα. Ναι, θα πονέσει η προβατίνα, αλλά είναι απαραίτητο.

Αντιβιοτικά; Μόνο με κτηνιατρική συνταγή! Οι ενδομαστικοί σωλήνες αντιβιοτικών μπορούν να κάνουν θαύματα, αλλά πρέπει να ακολουθήσεις πιστά τις οδηγίες. Και μην ξεχάσεις την περίοδο αναμονής πριν χρησιμοποιήσεις το γάλα!

Εναλλακτικά, δοκίμασε κομπρέσες με χαμομήλι. Βράσε χαμομήλι, άφησέ το να κρυώσει και κάνε επιθέματα στον μαστό. Πολλοί κτηνοτρόφοι ορκίζονται στην αποτελεσματικότητά του για ήπιες περιπτώσεις.

Θυμήσου: η μαστίτιδα μπορεί να σκοτώσει την προβατίνα ή να την αφήσει με μόνιμη ζημιά. Γι’ αυτό, η πρόληψη είναι πάντα καλύτερη από τη θεραπεία!

Παραφυματίωση: Αντιμετώπιση μιας χρόνιας απειλής

Α. Συμπτώματα και πορεία της νόσου σε ενήλικα πρόβατα

Η παραφυματίωση χτυπάει ύπουλα και αργά. Τα πρώτα σημάδια συχνά περνούν απαρατήρητα. Το πρόβατο αρχίζει να χάνει βάρος, παρότι τρώει κανονικά. Η τρίχα του γίνεται θαμπή και ξηρή.

Με την πάροδο του χρόνου, τα συμπτώματα χειροτερεύουν. Η διάρροια είναι το πιο χαρακτηριστικό σύμπτωμα – υδαρής, χωρίς αίμα και δεν ανταποκρίνεται στα συνηθισμένα φάρμακα. Το ζώο αδυνατίζει δραματικά ενώ διατηρεί την όρεξή του. Φαντάσου ένα πρόβατο-σκελετό που τρώει συνεχώς.

Το πεπτικό σύστημα του ζώου δε λειτουργεί σωστά πια. Δεν απορροφά τις θρεπτικές ουσίες, οπότε το πρόβατο πεινάει κυριολεκτικά, άσχετα με το πόσο τρώει.

Στα τελικά στάδια, τα ζώα εμφανίζουν:

• Έντονη εξασθένηση
• Οίδημα κάτω από το σαγόνι (υπογνάθιο οίδημα)
• Αφυδάτωση
• Απίσχνανση

Όλη αυτή η διαδικασία μπορεί να διαρκέσει μήνες ή και χρόνια. Και το χειρότερο; Το άρρωστο ζώο μολύνει το περιβάλλον και τα άλλα ζώα συνεχώς.

Β. Διαγνωστικές προσεγγίσεις

Η διάγνωση της παραφυματίωσης δεν είναι απλή υπόθεση. Τα συμπτώματα μοιάζουν με πολλές άλλες ασθένειες και τα τεστ δεν είναι πάντα αξιόπιστα 100%.

Οι πιο συνηθισμένες μέθοδοι διάγνωσης είναι:

Καλλιέργεια κοπράνων: Ο χρυσός κανόνας αλλά χρειάζεται υπομονή. Παίρνει 8-16 εβδομάδες για αποτελέσματα. Όχι και το πιο βολικό όταν έχεις ένα κοπάδι που υποφέρει.

ELISA: Πιο γρήγορο τεστ που ανιχνεύει αντισώματα στο αίμα. Τα αποτελέσματα έρχονται σε λίγες μέρες, αλλά έχει ψευδώς θετικά και αρνητικά.

PCR: Ανιχνεύει το DNA του βακτηρίου στα κόπρανα. Γρήγορο και αρκετά ακριβές, αλλά ακριβό για έλεγχο ολόκληρου κοπαδιού.

Νεκροτομή: Μεταθανάτια εξέταση που δείχνει τις χαρακτηριστικές αλλοιώσεις στο έντερο – πάχυνση, ρυτίδωση, διόγκωση λεμφαδένων.

Το κλειδί είναι ο τακτικός έλεγχος του κοπαδιού. Μην περιμένεις να δεις προφανή συμπτώματα – τότε η μόλυνση είναι ήδη προχωρημένη.

Γ. Συνδυασμός εμβολιασμού και διατροφής για αποτελεσματική πρόληψη

Δεν υπάρχει μαγική λύση για την παραφυματίωση. Χρειάζεται συνδυασμός μεθόδων:

Εμβολιασμός: Τα εμβόλια δεν προσφέρουν πλήρη προστασία αλλά μειώνουν την αποβολή του βακτηρίου και επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου. Εμβολιάζουμε τα νεαρά αρνιά πριν εκτεθούν στο παθογόνο.

Διατροφικές παρεμβάσεις:

• Υψηλά επίπεδα βιταμίνης D3 ενισχύουν την άμυνα του οργανισμού
• Προβιοτικά βοηθούν στην ισορροπία της εντερικής χλωρίδας
• Σελήνιο και βιταμίνη E βελτιώνουν την ανοσολογική απάντηση

Πρακτικά μέτρα διαχείρισης:

1. Απομάκρυνση των αρνιών από τις μητέρες αμέσως μετά τη γέννηση αν υπάρχει υποψία μόλυνσης
2. Καθαρισμός και απολύμανση των χώρων τοκετού
3. Χορήγηση πρωτογάλακτος από υγιή ζώα
4. Απομόνωση και απομάκρυνση των ύποπτων ζώων

Η επιτυχημένη πρόληψη απαιτεί συνέπεια και επιμονή. Ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα διαχείρισης μπορεί να μειώσει σημαντικά την εξάπλωση, αλλά η εξάλειψη της νόσου από ένα ήδη μολυσμένο κοπάδι είναι εξαιρετικά δύσκολη.

Συμπτώματα που δεν πρέπει να αγνοήσεις

• Απώλεια όρεξης
• Απόσυρση από την ομάδα
• Χωλότητα
• Απότομη πτώση παραγωγής γάλακτος
• Αφύσικη συμπεριφορά (π.χ. υπνηλία ή νευρικότητα)

Μέτρα πρόληψης & καλή πρακτική

• Σταθερό πρόγραμμα εμβολιασμών
• Καθαριότητα και απολύμανση χώρων
• Τακτική αποπαρασίτωση
• Καλή διατροφή και φρέσκο νερό
• Κατάλληλη στέγαση με αερισμό

Πότε να καλέσεις κτηνίατρο

Είναι κρίσιμο να ζητείται άμεσα η βοήθεια ειδικού όταν:

• Ένα ζώο παρουσιάζει σοβαρά συμπτώματα για πάνω από 24 ώρες
• Υπάρχουν πολλαπλά κρούσματα στο κοπάδι
• Παρατηρείται ξαφνική θνησιμότητα

Συμπεράσματα

Η φροντίδα της υγείας των προβάτων δεν είναι απλώς μια επιλογή αλλά μια αναγκαιότητα για κάθε παραγωγό. Όπως είδαμε, η εντεροτοξιναιμία, η μαστίτιδα και η παραφυματίωση αποτελούν σοβαρές απειλές που μπορούν να επηρεάσουν σημαντικά την παραγωγικότητα και την επιβίωση του κοπαδιού. Η έγκαιρη αναγνώριση των συμπτωμάτων και η άμεση αντιμετώπιση είναι καθοριστικής σημασίας, αλλά πάνω απ’ όλα, η πρόληψη παραμένει το ισχυρότερο όπλο στην προστασία των ζώων.

Η συνεργασία με έναν έμπειρο κτηνίατρο, η εφαρμογή τακτικών εμβολιασμών, η σωστή διατροφή και οι βέλτιστες πρακτικές υγιεινής αποτελούν τους πυλώνες ενός υγιούς ποιμνίου. Θυμηθείτε ότι κάθε είδος προβάτου έχει τις δικές του ιδιαίτερες ανάγκες, επομένως προσαρμόστε το πρόγραμμα πρόληψης και φροντίδας ανάλογα. Επενδύοντας στην υγεία των προβάτων σας σήμερα, εξασφαλίζετε την ευημερία του κοπαδιού και την οικονομική βιωσιμότητα της εκμετάλλευσής σας στο μέλλον.